29 grudnia 2022
Punkt z widokiem na ul. 17 Marca i ul. Żeromskiego
Jeszcze pod koniec XIX wieku skrzyżowanie obecnych ul. 17 Marca i ul. Żeromskiego stanowiło zamknięcie dla ulicy Szkolnej (ob. 17 Marca). Sama metryka Mühlengasse, czyli ulica Młyńska (obecna Stefana Żeromskiego) sięga XV wieku, pierwszy raz pojawia się w historii miasta w 1493 roku i prowadziła z przedmieścia południowego do Młyna Średniego. Na planie południowego przedmieścia Malborka z 1650 roku widać bieg wspomnianej ulicy o orientacji zachód-wschód.
Stojąc na wspomnianym skrzyżowaniu (obecnie rondo Augustyna Szpręgi) należy zwrócić uwagę, poczynając od zachodu na następujące obiekty:
Bank Rzeszy wybudowano w 1923 roku na rogu z ulic Żeromskiego/17 Marca. Charakterystyczny obiekt, którego projektantem był Heinrich Wolff. Powstał obiekt na rzucie niewielkiego kwadratu, trzypiętrowy, nakryty czterospadowym dachem. Partia parteru i pierwszego piętra uzyskała ceglane elewacje, pozostałe dwa piętra obłożone zostały drewnianą okładziną. Każda kondygnacja, począwszy od przyziemia ku dachowi, była coraz niższa, a oba górne piętra miały zmniejszającą się szerokość ścian. Od strony północnej, w prostokątnej niszy, nad którą przebito półkoliste nadświetle, znalazło się wejście poprzedzone niewielkim przedprożem. Salę operacji bankowych ulokowano na parterze, zaznaczając to dużymi otworami okiennymi doświetlającymi niewielkie wnętrze. Po wojnie umieszczono tu siedzibę Malborskiej Spółdzielni Spożywców (obecnie Kupiecko-Wytwórcza Spółdzielnia Pracy Społem).
Kolejnym budynkiem jest obiekt szkolny. Wysoki, dwupiętrowy gmach na planie prostokąta, nakryty dwuspadowym dachem, z częścią ryzalitową w środku, wyższą od całości i nakrytą osobnym, również dwuspadowym, poprzecznym dachem. Powstał w latach 1880-1881 dla ewangelickiej szkoły św. Jerzego. W murach mieściła się również Miejska Szkoła Zawodowa, szkoła żeńska – Heinrich von Plauen Schule, szkoła średnia (Hauptschule) kształcąca nauczycieli dla szkół ludowych. W 1945 roku powstała Szkoła Podstawowa nr 1, której patronem został później Stefan Żeromski. W latach 1947-1975 mieściła się tu również Szkoła Podstawowa nr 5 im. Marii Konopnickiej. Gimnazjum nr 1 powstało 1 września 1999 roku. W 2004 roku w drodze powszechnego głosowania przeprowadzonego wśród uczniów, rodziców i nauczycieli został wybrany patron szkoły – Jan III Sobieski. 22 października 2004 roku na mocy uchwały podjętej przez organ prowadzący – Miasto Malbork – odbyła się uroczystość nadania szkole imienia oraz przekazanie sztandaru. 1 września 2017 roku Gimnazjum przekształcone zostało w Szkołę Podstawową nr 1 im. Jana III Sobieskiego.
Naprzeciwko Sali gimnastycznej I Liceum ogólnokształcącego znajduje się dawny budynek Loży "Victoria Pod Trzema Ukoronowanymi Wieżami", który powstał w latach 1866-1867 i należał do jej członków do 1933 roku, kiedy to Hitler nakazał likwidację wszystkich lóż. Likwidatorem malborskiej loży był jej były członek Willi Garbe. Na przełomie 1934/35 do budynku wprowadziło się Muzeum Miejskie. Zaś w 1944 roku budynek zmienił przeznaczenie i stał się domem gościnnym (hotelem) NSDAP. Zatrzymywali się tu nazistowscy dygnitarze podczas wizyt w Malborku. Jeszcze w styczniu 1945 roku kwaterowało tu dowództwo niemieckiej 2 Armii. W latach 1945-56 siedziba Sądu Powiatowego (według wspomnień najtragiczniejsza historia związana jest właśnie z piwnicami, gdzie w okrutny sposób przesłuchiwano więźniów). Od 1959 roku znajdował się tam Spółdzielczy Dom Kultury. Tu należy wspomnieć o ciekawej historii związanej z adaptacją na SDK, w sali kominkowej pod listwą podłogową odkryto napis: "Jeszcze Polska nie zginęła, My tu jeszcze wrócimy. 1941 Jabłoński z Bobowa". Od lat 80-tych przedszkole, a od 1994 roku Bank Spółdzielczy.
Na rogu z ulicą 17 Marca stoi budynek z ostatniej ćwierci XIX wieku o charakterystycznej konstrukcji ryglowej, wypełnionej cegłą z murowaną wieżyczką oraz drewnianą werandą od południa. W fasadzie umieszczone są gipsowe medaliony z pełnoplastycznymi przedstawieniami figuralnymi.
